Home
Wprowadzenie
Programy
Inne
 

Słownik


Acerwulus -

 

miseczkowata podkładka złożona z mocno splecionych grzybni. Z podkładki wyrastają palisadowo ułożone trzonki konidialne (konidiofory) z zarodnikami konidialnymi (mitospory). Acerwulus jest owocnikiem stadium mitomorficznego grzybów mitosporowych  niektórych przedstawicieli gromady Ascomycota.

Albinizm -

 

całkowity brak barwnika z powodu zaburzeń genetycznych.

 

Amyloidalny -

 

barwiący się na purpurowo lub niebieskozielono w odczynniku Melzera, tj. mieszaninie jodyny, jodku potasu i wodzianu chloru (J+).

Anastomoza -

 

zjednoczenie się grzybni umożliwiające komunikacje ich zawartości.

 

Anizogamia -

 

łączenie się gamet ruchomych, zróżnicowanych morfologicznie w procesie gametogamii.

vide tutaj

Annelloidyczne, zarodniki -

 

zarodniki konidialne tworzone sukcesywnie na wierzchołku komórki zarodnikotwórczej trzonka stale i nieznacznie się wydłużającym; po odpadnięciu zarodnika na trzonku pozostaje dobrze widoczny pierścień.

 

Anteridium -

 

plemnia, gametangium męskie grzybów, np. z gromad Oomycota i Ascomycota.

vide tutaj
Antybioza -  
zależność między różnymi mikroorganizmami, w której jeden, częściowo lub całkowicie, tłumi wzrost drugiego lub go zabija, zwykle z powodu wydzielania toksycznych metabolitów.

Apikalny, aparat -

 

aparat aktywnego wysiewania zarodników workowych umieszczony na szczycie worków bitunikowych.

 

Aplanogamia -

 

łączenie się gamet nieruchomych w procesie gametogamii.

vide tutaj

Aplerotyczna, oospora -

 

oospora zajmująca <60% objętości oogonium.

 

Apotecjum -

 

mały lub duży kubkowaty lub miseczkowaty owocnik grzybów z gromady Ascomycota, który na dnie tworzy warstwę palisadowo ułożonych worków.

Appressorium -

 

przycistka, nabrzmiały fragment strzępki, którym grzyb przytwierdza się do podłoża w początkowej fazie infekcji i z którego następnie wyrasta strzępka infekcyjna wnikająca do tkanek rośliny.

Arbuskule -

 

krzaczasto rozgałęzione strzępki arbuskularnych grzybów mikoryzowych; miejsce dwustronnej wymiany metabolitów między grzybem i rośliną.

Askogamia -

 

proces płciowy, w którym następuje przekazanie protoplastu z jądrami z plemni do lęgni (askogonu) ze skutkiem wytworzenia par jąder sprzężonych.

Askogon -

 

lęgnia, żeńskie gametangium grzybów z gromady Ascomycota.

vide tutaj

Askokarp -

 

owocnik zawierający worki.

Askospora -

 

mejospora powstająca w worku.

Askostroma -

 

stromatyczny utwór zbudowany z haploidalnej grzybni; w nim odbywa się proces płciowy i tworzą się worki grzybów z gromady Ascomycota.

 

Atrofia -

 

marszczenie się struktur bez gnicia.

 

Autogamia -

 

tworzenie się jąder w coenocytycznych (bezprzegrodowych) komórkach grzybni niektórych workowców, w blastosporach niektórych przedstawicieli Taphrinales i w zarodnikach podstawkowych po mejozie jąder u niektórych przedstawicieli Basidiomycota.

vide tutaj

Azygospora -

 

zygospora powstająca partenogenetycznie.

 

Basidiole -

 

sterylne składowe hymenium niektórych przedstawicieli Basidiomycota; przypominają niedojrzałe podstawki.

 

Basidioma -

 

owocniki zawierające zarodniki podstawkowe tworzone na podstawkach.

Basidiospory -

 

cztery, rzadko dwie mejospory powstające na podstawce (basidium) po kariogamii i mejozie.

Basidium (podstawka) -

 

buławkowata komórka grzybów z gromady Basidiomycota, w której zachodzi mejoza.

Bazypetalny, wzrost konidiów -

 

sposób tworzenia konidiów w łańcuszkach, w których najmłodszy zarodnik znajduje się u podstawy, a najstarszy na szczycie łańcuszka.

 

Bezwzględny, pasożyt -

 

organizm rozwijający się wyłącznie kosztem żywej rośliny.

 

Biała zgnilizna -

 

zgnilizna, w wyniku której drewno staje się białe lub żółte.

 

Biotrof -

 

patogen rozwijający się na żywych komórkach rośliny gospodarza.

 

Biotyp -

 

podgrupa w obrębie gatunku mająca jedną cechę lub kilka cech wspólnych.

 

Bitunikowy, worek -

 

worek z dwiema grubymi, zwykle rozdzielającymi się warstwami ściany.

 

Blastospora -

 

mitospora powstająca przez pączkowanie.

Brodawkowaty -

 

o powierzchni pokrytej brodawkami lub krótkimi, tępymi wyrostkami.

 

Brunatna zgnilizna -

 

zgnilizna, w wyniku której tkanki stają się brunatne.

Brunatnienie -

 

brązowe plamy na liściach i pędach.

 

Chlamidospora -

 

grubościenny zarodnik przetrwalnikowy, reprezentujący stadium mitomorficzne, powstający na szczycie lub wewnątrz grzybni.

Chloronemia -

 

brak chloroplastów.

 

Chloroza -

 

zanik chlorofilu; tkanki zwykle żółte lub białe.

Cysta -

 

grubościenna komórka utworzona po mejozie i kariogamii, która po skiełkowaniu tworzy zarodniki pływkowe.

 

Cysterny, komórki -

 

 

Cystospora -

 

otorbiony zarodnik pływkowy utworzony po opuszczeniu zarodni pływkowej; kiełkując tworzy nowy zarodnik pływkowy.

 

Czerwienienie -

 

nadmiar barwnika czerwonego lub purpurowego.

Defoliacja -

 

patologiczne zrzucanie liści.

 

Demicykliczna, rdza -

 

grzyb rdzawnikowy nie tworzący urediniospor.

 

Deuterogamia -

 

zapłodnienie askogonu (lęgni żeńskiej) przez jądro komórki mitomorficznej strzępki grzybni lub zarodnika konidialnego.

vide tutaj

Dikariofaza -

 

faza sprzężonych jąder.

 

Dimityczny, sporofor -

 

sporofor złożony ze strzępek generatywnych i grubościennych strzępek szkieletowych.

 

Diplanetyczne, zarodniki pływkowe -

 

zarodniki pływkowe o dwóch morfologicznie zróżnicowanych postaciach.

vide tutaj

Dolipora -

 

przegroda dikariotycznych grzybni przedstawicieli Basidiomycota z otworem otoczonym pierścieniem o ścianach prostych lub beczułkowato wygiętych.

 

Dwumianowa,    nazwa -

 

dwuczłonowa nazwa naukowa organizmu; pierwszy człon określa rodzaj, drugi zaś odnosi się do gatunku.

 

Dziurkowatość -

 

wystąpienie małych zapadniętych lub dziurawych powierzchni na organach rośliny.

Ecjospora -

 

zarodnik dikariotyczny powstający w ecjum.

Ecjum -

 

ognik stadium I. grzybów rdzawnikowych; zbudowany z grzybni dikariotycznej; o kształcie kielicha lub czary; wewnątrz tworzą się dikariotyczne ecjospory.

Ekscypulum -

 

zewnętrzna warstwa apotecjum.

Ekstramatrykalna, grzybnia -

 

grzybnia rozwijająca się na powierzchni lub na zewnątrz organów żywiciela.

Endobiotyczna, plecha -

 

plecha rozwijająca się wewnątrz żywego organizmu.

 

Endoderma -

 

najbardziej wewnętrzna, granicząca z okolnicą, warstwa komórek kory pierwotnej łodyg i korzeni.

 

Epiderma (skórka) -

 

pokrywająca organy roślin zewnętrzna warstwa komórek o ścianach celulozowych.

 

Etiolacja -

 

nadmierny wzrost i wrzecionowatość spowodowane niedoborem światła; tkanki są chlorotyczne.

 

Eukarpiczna plecha -

 

plecha z wyodrębnionym organem rozmnażania i częścią wegetatywną.

 

Fialida -

 

komórka zarodnikotwórcza z otwartym końcem, przez który wydobywają się konidia, często powstałe w łańcuszkach o bazypetalnym wzroście.

Fialospory -

 

zarodniki konidialne powstające z fialid.

vide fialida

Fisitunikowy, worek -

 

vide bitunikowy worek.

 

Floem (łyko) -

 

tkanka przewodząca rozprowadzająca po roślinie substancje organiczne wytworzone w liściach wskutek fotosyntezy; floem składa się z rurek sitowych, miękiszu i włókna; rurkom sitowym często towarzyszą tzw. komórki przyrurkowe.

 

Forma specjalna      (f. sp.) -

 

grupa biotypów gatunku patogenicznego mogąca infekować tylko rośliny określonego rodzaju lub gatunku.

 

Gametangiogamia -

 

kopulacja zróżnicowanych morfologicznie gametangiów żeńskich i męskich.

vide tutaj

Gametangium -

 

organ, w którym tworzą się gamety.

Gametogamia -

 

połączenie się gamet męskich z gametami żeńskimi.

vide tutaj

Gamety -

 

haploidalne komórki rozrodcze; zróżnicowane na komórki męskie i żeńskie, które po połączeniu tworzą diploidalną zygotę.

 

Gatunek -

 

jednostka taksonomiczna; grupa blisko spokrewnionych osobników o podobnych dziedziczących się cechach.

 

Gigantyzm -

 

nienaturalnie duża wielkość rośliny lub organu.

 

Golgiego, aparat -

 

zespół płaskich cystern zbudowanych z błon elementarnych, wewnątrz którego odbywa się synteza cukrów.

 

Grzybnia    (mycelium) -

 

skupienie strzępek tworzących ciało grzyba.

 

Grzyby -

 

eukariotyczne plechowce, pozbawione chlorofilu; wykorzystują organiczne związki węgla; żyją saprotroficznie lub pasożytniczo; mogą być przyczynami chorób.

 

Gumoza -

 

wydzielanie z porażonych tkanek substancji lepkich, gumowatych, jasno lub ciemno zabarwionych, przezroczystych lub mętnych.

 
Guzowatość -  
skutek hipertrofii i hiperlazji dzielących się komórek.

Haustorium   (ssawka) -

 

wyspecjalizowany organ grzybów pasożytniczych utworzony z nabrzmiałej lub rozgałęzionej strzępki wrastającej do wnętrza komórki; przystosowany do czerpania składników pokarmowych i wody.

Heteromeryczna, trama -

 

trama składająca się z kulistych do owalnych komórek.

 

Heterotallizm -

 

proces płciowy z udziałem jąder i protoplastów plech należących do różnych typów kojarzeniowych.

 

Hiperelongacja -

 

nienormalne wydłużanie się roślin nie spowodowane światłem.

 

Hiperplazja -

 

nadmierne dzielenie się komórek.

 

Hipertrofia -

 

nadmierne powiększanie się komórek.

 

Hipoplazja -

 

niedorozwój organów z powodu zmniejszonej liczby podziałów komórek.

 

Hipotrofia -

 

komórki nienaturalnie małe.

 

Holokarpiczna, plecha -

 

plecha całkowicie przekształcająca się w organ rozmnażania, np. zarodnię pływkową.

 

Holonekroza -

 

całkowite obumarcie rośliny lub jej organu.

 

Homoiomeryczna, trama -

 

trama złożona z podobnych strzępek.

 

Homotallizm -

 

proces płciowy z udziałem żeńskich i męskich organów płciowych rozwiniętych z jednej haploidalnej plechy.

 

Hymenium -

 

zwarte, palisadowe skupienie worków grzybów z gromady Ascomycota lub podstawek przedstawicieli gromady Basidiomycota.

 

Hymenofor -

 

część owocnika grzybów z gromady Basidiomycota, na której tworzy się hymenium.

Hypofodium -

 

strzępki grzybni płożące się na powierzchni rośliny; mogą funkcjonować jako utwory tworzące konidia lub haustoria.

Hypotecjum -

 

cienka warstwa splecionych strzępek położona bezpośrednio pod hymenium apotecjum.

 

Infekcyjna (kolonizacyjna), strzępka -

 

strzępka grzyba pasożytniczego (symbiotycznego) wnikająca do tkanki rośliny żywicielskiej.

Intramatrykalna, grzybnia -

 

grzybnia rozrastająca się wewnątrz organów żywiciela.

Izodiametryczne, komórki -

 

o ± jednakowych wymiarach (długości, szerokości i wysokości).

 

Izogamia -

 

łączenie się gamet ruchomych, nie zróżnicowanych morfologicznie w procesie gametogamii.

vide tutaj

Kalus -

 

skorkowaciała tkanka utworzona wskutek uszkodzenia.

 

Kambium -

 

merystemy boczne inicjujące przyrost wtórny, tj. grubienie łodyg i korzeni.

 

Kariogamia -

 

zespolenie się dwóch haploidalnych jąder prowadzące do utworzenia jądra diploidalnego.

 

Karłowatość -

 

niezdolność rośliny do osiągnięcia normalnej wielkości.

Kędzierzawość -

 

marszczenie i zwijanie się części roślin, szczególnie liści.

Kleistotecjum -

 

mały (mniejszy niż 0,5 mm), kulisty i zamknięty owocnik grzybów z gromady Ascomycota; u grzybów z rzędu Erysiphales kleistotecjum posiada przyczepki.

Klypeus -

 

tarczowaty utwór stromatyczny z lub bez tkanki gospodarza, umiejscowiony nad owocnikiem lub owocnikami tworzącymi worki lub utworem zawierającym zarodniki konidialne.

 

Kłębki -

 

skupienia teliospor tworzone przez niektóre grzyby głowniowe.

 

Kolumella -

 

sterylna struktura wewnątrz sporangium lub innego owocnika; często przedłużenie trzonka u przedstawicieli Zygomycota.

Komórczak -

 

grzybnia strzępkowa z wieloma jądrami; bez przegród poprzecznych.

vide tutaj
Komórki pomocnicze -  

Konidiofor -

 

Strzępka albo wyrostek grzybni wytwarzający i utrzymujący zarodnik konidialny.

Konidiomaty -

 

struktury grzybniowe rodzące konidia.

Konidium -

 

zarodnik stadium mitomorficznego, powstający egzogenicznie na końcu konidioforu lub endogenicznie, np. w fialidach; występuje u grzybów wyższych i jest powszechny u przedstawicieli gromady Ascomycota i grzybów mitosporowych.

Kora pierwotna (cortex) -

 

tkanka miękiszowa między walcem osiowym i epidermą.

 

Koremium -

 

stadium mitomorficzne grzybów utworzone z palisadowo ułożonych zwykle długich konidioforów (trzonków konidialnych), rozpierzchłych na szczycie.

vide tutaj

Korkowatość -

 

obecność nadmiernej ilości skorkowaciałej tkanki.

 

Krysty, mitochondrium -

 

rurkowate, palczaste, płatowate lub rozdęte na końcu wyrostki wewnętrznej błony mitochondrium.

 

Krzaczastość -

 

nietypowe rozgałęzianie się rośliny nadające jej wygląd krzaka.

 
Kultura agarowa -  
np. szalka Petriego z podłożem wzrostowym zestalonym agarem, na którym rośnie grzyb.

Kutykula -

 

warstwa kutyny na zewnętrznych ścianach komórek epidermy.

Kutyna -

 

substancja organiczna słabo przepuszczalna dla wody.

 

Lateralny -

 

boczny.

 

Lęgnia -

 

gametangium żeńskie grzybów z Oomycota.

vide tutaj

Liściozwój -

 

zwijanie się liści ku górze.

Liza -

 

rozpuszczanie się komórek i tkanek rośliny.

 

Lizygeniczny, otwór -

 

otwór powstający wskutek rozkładu komórek.

 

Lokulum -

 

przestrzeń, w której tworzą się worki grzybów formujących pseudotecja.

vide tutaj

Lomasom, plazmalemmy -

 

Wpuklenie plazmalemmy z licznymi kulistymi, jajowatymi lub wydłużonymi pęcherzykami; zawiera elektronowo gęstą substancję.

 

Maceracja -

 

rozluźnianie się komórek i tkanek organu rośliny, np. miąższu bulwy ziemniaka.

 

Makrocykliczna,   rdza -

 

grzyb rdzawnikowy tworzący pięć typów zarodników.

 

Mastygonemy -

 

rzęski wici zarodnika pływkowego.

 

Mejomorficzne stadium -

 

stadium utworzone po mejozie.

 

Mejospora -

 

zarodnik utworzony po mejozie.

 

Mejosporangium -

 

grubościenna, diploidalna zarodnia pływkowa rodząca po mejozie jednokomórkowe, haploidalne zarodniki pływkowe (mejospory).

 

Metabasidium -

 

część podstawki, w której zachodzi mejoza; u niektórych przedstawicieli Basidiomycota jest ona nazywana promycelium.

 

Mikrocykliczna, rdza -

 

grzyb rdzawnikowy nie tworzący ecjospor i urediniospor.

 

Mikrokonidia -

 

małe konidia grzybów z rodzaju Fusarium; u innych grzybów mogą one funkcjonować jak spermacja.

 

Millsa, tabela -

 

tabela określająca zagrożenie sprawcą parcha jabłoni na podstawie temperatury i czasu zwilżenia liści.

vide tutaj

Mitomorficzne stadium -

 

stadium utworzone po mitozie.

 

Mitospora -

 

zarodnik utworzony po mitozie.

 

Mokra zgnilizna -

 

gnicie, w wyniku którego tkanki stają się miękkie i mokre.

Monocentryczna, plecha -

 

plecha tworząca pojedynczy organ rozmnażania, np. sporangium lub zarodnik przetrwalnikowy.

 

Monoplanetyczne, zarodniki pływkowe -

 

zarodniki pływkowe, które mają tylko jedną fazę pływkową, tj. nie przechodzą okresu spoczynku.

 

Mozaika -

 

nieregularna mieszanina odcieni zieleni i koloru żółtego.

Mumia -

 

zgnita i wyschnięta część rośliny.

Mumifikacja -

 

kurczenie i marszczenie się zgnitych części roślin, np. owoców.

 

Nekrotrof -

 

grzyb patogeniczny zabijający komórki rośliny przed ich zasiedleniem.

 

Nekroza -

 

obumarcie komórek, tkanek, organów lub całej rośliny.

Nekroza siatkowa -

 

tkanki lub organy z podłużnymi i poprzecznymi nekrotycznymi paskami lub kreskami.

Objaw (symptom) chorobowy -

 

widoczny skutek zakłócenia fizjologii, rozwoju lub zachowania się rośliny z powodu choroby.

 

Objaw pierwotny -

 

objaw obecny w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca infekcji.

 

Objaw wtórny -

 

objaw ukazujący się z dala od miejsca infekcji i wynikający z oddziaływania pośredniego sprawcy (np. więdnięcie spowodowane uszkodzeniem korzeni).

 

Ogniki -

 

vide ecja.

 

Oidium -

 

cienkościenna mitospora grzybów z rzędu Erysiphales; oidia tworzą się w łańcuszkach, w których zarodnik wierzchołkowy powstał pierwszy.

Oogamia -

 

proces płciowy, w którym następuje przekazanie protoplastu z jądrami z plemni do lęgni ze skutkiem wytworzenia dikariotycznej oospory.

vide tutaj

Oospora -

 

mejospora grzybów z klasy Oomycetes; pełni rolę zarodnika przetrwalnikowego; powstaje w wyniku połączenia się dwóch gametangiów: oogonium i anteridium.

vide tutaj

Opadzina pąków -

 

nienaturalne zrzucanie pąków.

 

Osmoza -

 

dyfuzja rozpuszczonej substancji przez błonę selektywnie przepuszczalną w kierunku od wyższego stężenia do stężenia niższego.

 

Ostiola -

 

otwór w górnej części otoczni lub na szczycie jej szyjki, przez który uwalniają się zarodniki.

Parafizy (wstawki) -

 

sterylne strzępki rozdzielające worki grzybów z gromady Ascomycota lub podstawki przedstawicieli gromady Basidiomycota.

Paraplazmodium -

 

naga, śluzowata, wielojądrowa, haploidalna lub diploidalna protoplazma grzybów z gromady Plasmodiophoromycota.

 

Parch -

 

wzniesiona, korkowata plama.

Parenchyma -

 

tkanka utworzona z komórek miękiszowych.

 

Parentezomy -

 

vide dolipory.

 

Partenogamia -

 

kopulacja dwóch sąsiednich komórek wielokomórkowego askogonu.

vide tutaj

Pasożyt -

 

organizm żyjący na lub wewnątrz innego żywego organizmu w celu odżywiania się.

 

Patogen -

 

czynnik ożywiony lub nieożywiony mogący wywołać chorobę.

 

Perycykl (okolnica) -

 

część tkanki walca osiowego znajdująca się między łykiem i endodermą; może być jedno- lub wielowarstwowy.

 

Perydium -

 

zewnętrzna okrywa grzybniowa lub ściana owocnika.

Perytecjum -

 

mały (zwykle mniejszy od 1 mm), kulisty lub butelkowaty owocnik stadium mejomorficznego grzybów z gromady Ascomycota; zaopatrzony w części szczytowej w ujście.

Pęcherz zarodnikotwórczy -  
struktura tworzona przez niektóre gatunki arbuskularnych grzybów mikoryzowych z gromady Glomeromycota, z zawartości której lub na której powstaje zarodnik.

Piknidium -

 

mały (do 3 mm), kulisty lub wydłużony owocnik stadium mitomorficznego grzybów mitosporowych, w którym powstają mitospory uwalniane przez otwór umiejscowiony na szczycie owocnika.

Plamistość -

 

części rośliny, szczególnie liście z widocznymi chorymi lub obumarłymi powierzchniami.

Plamistość obwódkowa -

 

plama z mniej lub bardziej wyraźnie zarysowaną obwódką.

Plamistość siatkowa -

 

sieć nekrotycznych smug lub pasków.

Planogamia -

 

łączenie się gamet ruchomych w procesie gametogamii.

vide tutaj

Plazmodium -

 

wielojądrowy, jednokomórkowy lub ameboidalny protoplast organizmów grzybopodobnych z gromady Plasmodiophoromycota.

vide tutaj

Plazmogamia -

 

etap procesu płciowego, w którym zachodzi zlanie się cytoplazm dwóch komórek przed zespoleniem się ich jąder.

 

Plazmoliza -

 

marszczenie i oddzielanie się cytoplazmy od ściany komórki wskutek ubytku wody w protoplascie.

 

Plektenchyma -

 

tkanka złożona z strzępek.

 

Plemnia -

 

gametangium męskie grzybów z Oomycota.

vide tutaj

Plerotyczna,   oospora -

 

oospora wypełniająca >65% objętości oogonium.

 

Pływkowy, zarodnik -

 

mitospora zdolna przemieszczać się w wodzie, powstająca w zarodni pływkowej.

Podstawka -

 

struktura rodząca na jej powierzchni określoną liczbę (zwykle cztery) zarodników podstawkowych; zwykle powstają one po kariogamii i mejozie.

Polimorfizm -

 

wielopostaciowość zarodników.

 

Porospory -

 

zarodniki powstające wskutek rozrastania się wewnętrznej warstwy ściany komórki zarodnikotwórczej trzonków konidialnych; zwykle formują one łańcuszki.

Probasidium -

 

część podstawki, w której zachodzi kariogamia.

 

Progametangium -

 

komórka, z której powstaje gametangium.

 

Promycelium -

 

strzępka kiełkowa rozwijająca się z teliospory, w której zachodzi mejoza i która wytwarza zarodniki podstawkowe; odpowiada ono promycelium.

Prosorus -

 

struktury komórkowe przekształcające się w sorus.

 

Prozenchyma -

 

rodzaj plektenchymy, u której strzępki ułożone są równolegle względem siebie.

 

Przedgrzybnia -

 

vide promycelium.

 
Przegroda (septa) -  
struktura dzieląca komórki.

Przetrwalnikowy, zarodnik -

 

zarodnik kiełkujący po okresie spoczynku (zwykle po zimie) lub otorbiona zygota utworzona po połączeniu się gamet.

 

Przycistka -

 

vide appressorium.

 

Przyczepki -

 

różnorodne wyrostki na powierzchni owocników powstające z niektórych komórek perydium.

Pseudoparafizy -

 

szerokie, podzielone przegrodami, sterylne strzępki przytwierdzone do części wierzchołkowej i podstawy owocnika workowców, ale rozwijające się z części wierzchniej lokulum.

 

Pseudoparenchyma -

 

plekenchyma składająca się z owalnych lub izodiametrycznych komórek; przypomina tkankę roślin wyższych.

 

Pseudosklerocjum -

 

zwarta struktura zawierająca fragmenty gleby lub organów roślin poprzeplatanych strzępkami.

 

Pseudotecjum -

 

owocnik z jednym lokulum lub kilkoma lokulami, w których worki są zebrane w pęczki lub warstwę hymenialną.

Rak -

 

owalne lub wydłużone obumierające zagłębienie tkanki pędu albo pnia, często prowadzące do odkrycia drewna i otoczone mniej lub bardziej wzniesionym kalusem.

Rasa -

 

genetycznie i często geograficznie odrębna grupa reprezentująca dany gatunek lub grupę patogenów infekujących tylko określone odmiany roślin.

 

Rdzeń -

 

tkanka miękiszowa występująca w centralnej części łodygi i często korzenia.

 

Receptor -

 

strzępki grzybni wyrastające ze spermogonium i przechwytujące spermacja.

Refrakcyjny, otwór -

 

otwór szczytowy worków załamujący światło.

 

Rozdzielczość, mikroskopu -

 

stopień odwzorowania obiektu mikroskopowego.

 

Rozetowatość -

 

liście zebrane w okółku przy powierzchni gleby w wyniku zahamowania wzrostu pędu.

 

Rozłogi (ryzoidy) -

 

krótkie, cienkie, delikatne i rozgałęziające się strzępki grzybni przystosowane do pobierania pokarmu z podłoża; przypominają korzenie.

 

Rozwierki -

 

rodzaj sterylnych strzępek rozdzielających podstawki grzybów z gromady Basidiomycota, podklasy Holobasidiomycetidae.

 

Ryzomorfa -

 

sznury grzybniowe utworzone z mocno splecionych strzępek; organ przystosowany do przewodzenia wody i składników pokarmowych; występuje głównie u niektórych grzybów wyższych z gromady Basidiomycota.

Siedlisko -

 

miejsce występowania grzyba w naturalnych warunkach.

 

Sklerenchyma (twardzica) -

 

tkanka składająca się z komórek sklerenchymatycznych, tj. komórek mających grube, często zdrewniałe ścianki wtórne.

 

Sklerocjum -

 

zwarte, twarde, zwykle ciemno zabarwione, suche zgrupowanie grzybni; reprezentuje mitomorficzne stadium przetrwalnikowe grzybów.

Smugowatość -

 

obecność długich, wąskich przebarwień na pędach i liściach.

 

Somatogamia -

 

łączenie się dwóch zróżnicowanych płciowo komórek grzyba.

 

Sorus -

 

zgrupowanie sporangiów lub zarodników.

 
Spermacjospory -  
zarodniki, nośniki jąder, powstające w spermacjach.

Spermacjum -

 

nieruchliwa, jednojądrowa struktura płci męskiej przekazująca swą zawartość do receptoru struktury żeńskiej podczas plazmogamii; zarodnik stadium "0" u grzybów rdzawnikowych.

 

Spermatyzacja -

 

plazmogamia wskutek połączenia się spermacjum z receptorem.

 

Spermogonium -

 

owocnik przypominający piknidium; zawiera gamety; reprezentuje stadium "0" grzybów rdzawnikowych w gromadzie Basidiomycota.

Spiralizm -

 

nietypowe spłaszczenie lub spiralne zwijanie się pędu.

 

Sporangialny, zarodnik -

 

zarodnik powstający w sporangium.

Sporangiofor -  
struktura (zwykle zróżnicowana morfologicznie), na końcu której powstaje(ą) sporangium lub sporangia.

Sporangium -

 

workowata struktura, której cały protoplast przekształca się w zarodniki.

vide tutaj

Sporidia -

 

zarodniki powstające na przedgrzybni grzybów z klasy Ustomycetes.

Sporodochium -

 

poduszeczkowaty splot grzybni pokryty zwartą warstwą palisadową krótkich trzonków konidialnych.

Sporofor -

 

jakakolwiek struktura tworząca zarodniki.

Sporokarp -

 

owocnik zwykle podziemny, składający się ze ściśle przylegających do siebie zygospor, sporangiów lub chlamidospor poprzeplatanych strzępkami grzybni (tę część nazywa się „glebą”) i z płaszcza grzybniowego (tę część nazywa się „perydium”); sporokarpy tworzą np. niektórzy przedstawiciele rzędów Glomerales i Endogonales.

Srebrzystość -

 

srebrne przebarwienia liści lub powierzchni łodygi, zwykle spowodowane obumarciem epidermy i jej oddzieleniem się od przyległej tkanki.

vide tutaj

Sterygmy -

 

igiełkowate wyrostki na podstawce, na których rozwijają się basidiospory.

Sterylność -

 

niezdolność tworzenia nasion.

 

Stroma -

 

zwarte skupienie strzępek grzybni, na których rozwijają się owocniki grzyba lub z których tworzą się sklerocja.

 

Strzępkowa, tkanka -

 

vide plektenchyma.

 

Sucha zgnilizna -

 

gnicie, w wyniku którego porażone tkanki stają się suche i twarde.

 

Supresja -

 

częściowy lub całkowity brak zdolności tworzenia organów rośliny.

 

Suspensor -

 

strzępka podtrzymująca gametangium lub zygosporę.

 

Syndrom -

 

wszystkie objawy chorobowe związane z określonym stadium choroby.

 
Ściana kiełkowa -  
struktura powstająca wewnątrz zarodnika arbuskularnych grzybów mikoryzowych z gromady Glomeromycota, której uformowanie warunkuje nabycie zdolności kiełkowania.
Ściana zarodnika -  
struktura, której górna powierzchnia tworzy powierzchnię zarodnika.
 

Śluzotoki -

 

wydzieliny płynne z ran.

 

Tarcza kiełkowa -

 

struktura przypominająca tarczę, z której wyrastają strzępki kiełkowe arbuskularnych grzybów mikoryzowych z rodzajów Acaulospora, Entrophospora i Scutellospora.

Teliospora -

 

grubościenny zarodnik grzybów rdzawnikowych i głowniowych; kiełkuje w podstawkę, w której zachodzi mejoza.

Telium -

 

skupienie teliospor; stadium III. grzybów rdzawnikowych.

Trama -

 

tkanka grzybniowa wypełniająca kapelusz lub wytwarzająca hymenium u niektórych przedstawicieli Basidiomycota.

 

Trymityczny,  sporofor -

 

sporofor z miąższem zawierającym strzępki generatywne, szkieletowe i łącznikowe.

 

Trzon -

 

noga podtrzymująca kapelusz grzybów kapeluszowych.

vide tutaj

Trzonek, grzybów arbuskularnych -

 
struktura zarodnikotwórcza, cylindryczna do lejkowatej, czasami zwężona przy podstawie zarodnika, z której rozwija się blastycznie zarodnik.

Tumor -

 

miejscowe pęcznienie lub rozrastanie się rośliny.

 

Unitunikowy, worek -

 

worek złożony z dwóch nie rozdzielających się warstw ściany.

 

Urediniospory -

 

jednokomórkowe, dikariotyczne zarodniki, zwane letnimi, grzybów rdzawnikowych; tworzą się w urediniach.

Uredinium -

 

poduszeczkowate skupienie dikariotycznych urediniospor; stadium II. grzybów rdzawnikowych.

var. (odmiana), grzyba -

 

jednostka taksonomiczna.

 

Wektor -

 

organizm żywy przenoszący inokulum.

 

Wezykule -

 

pęcherzykowate utwory wypełnione substancjami zapasowymi wezykularno-arbuskularnych mikoryz.

Wieszadełko -

 

strzępka podtrzymująca gametangium lub zygosporę.

 

Więdnięcie -

 

przewracanie lub schylanie się roślin lub organów z powodu braku turgoru.

 

Włostek (trychogone), lęgni -

 

receptor askogonium, tj. żeńskiego gametangium workowców, który łączy się z i przez który przemieszcza się zawartość anteridium, tj. gametangium męskiego.

Worek -

 

komórka, zarodnia grzybów z gromady Ascomycota, wewnątrz której tworzą się 2, 4 lub 8 zarodniki(ów) workowe(wych) (mejospory).

Wyboistość -

 

nieznaczne wybrzuszenia i zapadnięcia liści.

 

Zatyczki tylozowe -

 

wrosty powstające w wiązkach naczyniowych wskutek oddziaływania patogenów wywołujących choroby uwiądowe.

 

Zgnilizna -

 

całkowity lub częściowy rozkład tkanki z powodu oddziaływania enzymów organizmów żywych.

Zgorzel -

 

nagłe zamieranie (nekroza) całej rośliny lub jej części.

 

Zgorzel siewek -

 

zamieranie siewek.

 

Zielenienie -

 

zielenienie organów roślin zwykle nie będących zielonymi, np. bulw ziemniaka.

 

Zoospora -

 

zarodnik pływkowy; powstaje w zarodni pływkowej np. przedstawicieli organizmów grzybopodobnych z gromady Oomycota.

Zoosporowa, cysta -

 

vide cysta.

 

Zygofor -

 

strzępka pełniąca rolę progametangium, na której powstają odgałęzienia wykorzystywane w procesie kopulacji.

 

Zygogamia -

 

kopulacja dwóch gametangiów nie różniących się morfologicznie, ale odrębnych fizjologicznie; występuje u grzybów z gromady Zygomycota.

vide tutaj

Zygospora -

 

zarodnik przetrwalnikowy powstały wskutek połączenia się dwóch gametangiów grzybów z gromady Zygomycota i prawdopodobnie niektórych przedstawicieli gromady Chytridiomycota.

Żółtaczka -

 

zabarwienie na żółto całych roślin lub ich organów.