Wprowadzenie
„Przewodnik do zajęć z fitopatologii” jest przeznaczony dla studentów, magistrantów i doktorantów studiujących fitopatologię na kierunkach "Architektura krajobrazu", "Ochrona środowiska", "Ogrodnictwo" i "Rolnictwo", Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.
Przewodnik składa się z 74 stron (vide "Spis treści " - tutaj i wyżej). Strona 1. zawiera definicje i objaśnienia zjawisk i pojęć najczęściej spotykanych w czasie studiowania fitopatologii.
Treść stron 2-12 ma charakter ogólny. Na stronach tych omówiono metody rozwiązywania problemów technicznych, z którymi spotyka się student przy wykonywaniu ćwiczeń i prowadzeniu badań. Strona 2. mówi o budowie mikroskopu i zasadach postępowania z mikroskopem. Następnie zilustrowano i scharakteryzowano anatomię najważniejszych organów roślin (strona 3.), omówiono rodzaje symptomów chorobowych roślin (strona 4.), sposoby kolekcjonowania (strona 5.) i diagnozowania makroskopowego (strony 6-8) oraz mikroskopowego chorób roślin i ich sprawców (strony 9-13).
Strony 14-17 zajmują się procedurami ułatwiającymi sporządzenie dokumentacji z przeprowadzonych obserwacji lub badań. Na stronie 14. przedstawiono zasady ilustrowania w fitopatologii, na 15. - metody statystycznego opracowania wyników badań, na 16. - zasady przygotowania raportu lub artykułu naukowego, a na stronie 17. - zasady dokumentowania diagnozy choroby.
Ponieważ większość chorób poznawanych przez studentów kierunków studiów wymienionych wyżej jest powodowana przez organizmy grzybopodobne i grzyby, strony 18 i 19 zawierają wiedzę dotyczącą morfologii (strona 18.) i sposobów rozmnażania się tych sprawców chorób (strona 19.). Z kolei podano stosowane kryteria taksonomiczne i zasady nazywania organizmów grzybopodobnych i grzybów (strona 20.). W końcu na stronie 21. porównano trzy dotychczas stosowane w literaturze systemy klasyfikacji wyższych rang organizmów grzybopodobnych i grzybów z systemem Hawkswortha et al. (1995), który wykorzystano w niniejszym skrypcie.
Treść stron 22-71 ułatwia wykonanie ćwiczeń laboratoryjnych przez studentów. Strona 22 mówi o wpływie arbuskularnych grzybów mikoryzowych z gromady Glomeromycota na zdrowotność roślin. Strony 23-30 dotyczą chorób abiotycznych, strona 31. mówi o chorobach wirusowych, a strona 32. o chorobach bakteryjnych. Strona 33. przedstawia stanowisko systematyczne organizmów grzybopodobnych i grzybów rozpatrywanych w niniejszym przewodniku. Wszystkie przyjęte tam taksony wyższe od rodzaju zostały zaopatrzone w krótkie opisy diagnostyczne. Strony 34-70 zajmują się chorobami powodowanymi przez organizmy grzybopodobne i grzyby, a strona 71. chorobami których sprawcami są pasożytnicze rośliny nasienne.
Zawartość stron 22-71 składa się z (1) wiadomości wprowadzających, których układ i treść powinny umożliwić samodzielne lub pod nadzorem asystenta wykonanie ćwiczenia laboratoryjnego przez studenta, (2) celu ćwiczenia, (3) wykazu dostępnych materiałów, (4) zestawu zadań do wykonania w czasie ćwiczenia i (5) listy pytań oraz zadań do rozwiązania w celu utrwalenia i uzupełnienia wiedzy o rozpatrywanych chorobach i ich sprawcach.
Przewodnik kończą ilustrowany słownik najważniejszych użytych określeń, spis literatury obowiązkowej i uzupełniającej niezbędnej do poznania fitopatologii w zakresie wymaganym od studenta Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego i strona zatytułowana "Inne". Na stronie "Inne" będą przedstawiane komunikaty i wyniki sprawdzianów oraz egzaminów.
Stare przysłowie japońskie mówi "Lepiej raz samemu zobaczyć niż 100 razy przeczytać lub usłyszeć". Opublikowanie niniejszego przewodnika w wersji internetowej umożliwiło zrealizować przesłanie tego przysłowia. Treść przewodnika uzupełnia około 1400 makro- i mikrofotografii oraz rycin. Inną unikatową zaletą niniejszej publikacji elektronicznej jest nieograniczona możliwość jej korygowania, uaktualniania i dostosowywania do zmieniających się programów studiów.
Autorzy życzą wszystkim użytkownikom niniejszego przewodnika efektywnego rozwiązywania wszelkich problemów fitopatologicznych.
Niniejsze opracowanie nie jest ani doskonałe w konstrukcji, ani wolne od błędów. Dlatego autorzy proszą o przesłanie wszelkich uwag i sugestii wykorzystując następujące adresy: Zakład Ochrony Roślin, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, ul. Słowackiego 17, 71434 Szczecin; e-mail janusz.blaszkowski@zut.edu.pl.
Prof. dr hab. inż. Janusz Błaszkowski
Literatura
Hawksworth D. L., Kirk P. M., Sutton B. C., Pegler D. N. 1995. Ainsworth & Bisby's dictionary of the fungi. Wyd. 9. CAB International.