Home
Wprowadzenie
Programy
Inne
  

Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Ascomycota, rzędu Dothideales, rodziny Venturiaceae

Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj

Wprowadzenie

Patogeny z rodziny Venturiaceae tworzą pseudotecja lub askostromę z licznymi lokulami na powierzchni lub zanurzone wewnątrz organów rośliny. Są one zwykle małe, kuliste, czasami zebrane w stromę. Pseudotecja mają dobrze wykształcone ujście. Wnętrze owocnika zawiera wąskie pseudoparafizy. Worki są cylindryczne, fisitunikowe. Askospory są różnie zabarwione, zwykle asymetryczne, jednokomórkowe. Są one czasami otoczone żelatynowym płaszczem. Grzyby tej rodziny występują w stadium mitomorficznym zaliczanym do strzępczaków, tj. organizmów ze strzępkami których zarodniki konidialne powstają na trzonkach konidialnych występujących pojedynczo lub zebranych w pęczki, albo złączonych w koremia bądź zebranych w warstwę palisadową rozesłaną na sporodochiach.

Najbardziej uciążliwymi patogenami z rodziny Venturiaceae są:
  • Venturia inaequalis (st. mitomorficzne: Spilocea pomi), powodująca parcha jabłoni,
 
  • Venturia pirina (st. mitomorficzne: Fusicladium pyrorum), sprawca parcha gruszy.

Wymienione wyżej patogeny z rodzaju Venturia porażają głównie liście i owoce, chociaż ich siedliskiem mogą być również ogonki liściowe i szypułki kwiatowe.
Cykl życiowy Venturia inaequalis, sprawcy parcha jabłoni: kiełkowanie zarodników workowych (askospor) V. inaequalis z wytworzeniem appressorium na powierzchni młodych liści jabłoni i klina infekcyjnego wnikającego w kutikulę (a), uformowanie wielokomórkowej grrzybni między dolną powierzchnią kutikuli i górną powierzchnią epidermy (b), uformowanie trzonków konidialnych z zarodnikami konidialnymi (konidiów) Spilocea pomi i rozerwanie kutikuli (c), przenoszenie konidiów S. pomi przez wiatr i krople deszczu (d), infekcja innych wrażliwych liści przez konidia S. pomi (infekcja wtórna; e), rozwój grzybni w obumarłych liściach zainfekowanych przez S. pomi (f), uformowanie lęgni i plemni oraz zapłodnienie lęgni (i) przez plemnię (h), powstanie perytecjum i worków z askosporami V. inaequalis (pierwotne źródło infekcji; j, k)
Od lewej: objawy chorobowe parcha jabłoni na liściu i owocach zainfekowanych przez Spilocea pomi, stadium konidialne Venturia inaequalis (1-4), trzonki konidialne (konidiofory) i zarodniki konidialne (konidia) S. pomi (5-8), worek z zarodnikami workowymi (askosporami) V. inaequalis (9)
Od lewej: objawy chorobowe parcha gruszy na liściach zainfekowanych przez Fusicladium pyrorum, stadium konidialne Venturia pirina (1-3), trzonki konidialne (konidiofory) i zarodniki konidialne (konidia) F. pyrorum (4-6)

Patogenom tym sprzyjają chłodne i wilgotne wiosna oraz lato. Ich rozwój zwykle zatrzymuje się w okresach suchych i ciepłych. Zależność między czasem zwilżenia liści, temperaturą i nasileniem infekcji przedstawia tabela Millsa umieszczona niżej. Znajdujące się w niej dane są powszechnie wykorzystywane w sygnalizacji terminów opryskiwań jabłoni.

Z tabeli tej wynika, że optymalnym przedziałem temperatury dla Venturia inaequalis jest 17-24oC. W tym przedziale patogen ten wymaga 9, 12 i 18 godzin do wywołania choroby w stopniu odpowiednio słabym, średnim i silnym.

Rozprzestrzenianie jednostek infekcyjnych grzybów z rodzaju Venturia odbywa się przy udziale wiatru i kropli deszczu.

Średnia temperatura w oC

Liczba godzin zwilżenia liści niezbędan do infekcji w stopniu:
słabym
średnim
silnym
0,5-5
ponad 48
ponad 48
ponad 48
8
19
26
38
10
14
19
29
14
10
14
22
17-24
9
12
18
25
13
17
26

Źródłem pierwotnych infekcji są askospory stadium mejomorficznego, wtórnym zaś zarodniki konidialne stadium mitomorficznego.

Zimowanie tych grzybów odbywa się w postaci niedojrzałych askokarpów.

Uwzględnione w niniejszym rozdziale Venturia spp. powodują zakłócenie funkcji fizjologicznych liści, przedwczesne opadanie owoców, obniżenie jakości owoców, zmniejszenie ich wielkości i trwałości przechowalnianej.

Ochrona roślin przed patogenami z rodzaju Venturia obejmuje (1) uprawę odmian odpornych, (2) prześwietlanie drzew, (3) niszczenie opadłych liści, (4) opryskiwanie drzew przed, w czasie i wkrótce po deszczu w okresie od pękania pąków kwiatowych do czasu całkowitego rozładowania się askokarpów. Chemiczna ochrona drzew przed patogenami z rodzaju Venturia obejmuje przeciętnie 6-10 opryskiwań wykonywanych preparatami zawierającymi m. in. bitertanol, cyproconazol, dodynę, fenarimol, kaptan, mankozeb i tlenochlorek miedzi.

Cel ćwiczenia

1.
Poznanie objawów chorobowych i etiologicznych występujących na liściach i owocach jabłoni porażonych przez Venturia inaequalis, sprawcę parcha jabłoni.

Materiał

Atlas chorób drzew i krzewów owocowych. Liście i owoce jabłoni z symptomami parcha jabłoni wywołanymi przez Venturia inaequalis. Preparat mikroskopowy z przekrojem poprzecznym przez liść jabłoni utrzymujący sprawcę parcha jabłoni.

Ćwiczenie

1.
W oparciu o materiał zielnikowy, narysuj i opisz makroskopowe objawy chorobowe występujące na liściach i owocach jabłoni porażonych przez sprawcę parcha jabłoni. Określ, po której stronie liścia są umiejscowione plamy i jakie jest ich zabarwienie. Na podstawie literatury, porównaj te objawy z symptomami porażenia liści gruszy przez sprawcę parcha gruszy, Venturia pirina.
2.
 Wykorzystując internet i/lub aktualne Zalecenia Ochrony Roślin uzupełnij brakujące dane w tabeli podanej niżej.

Choroba
(sprawca)

Nazwa środka

Sposób działania [kontaktowy, interwencyjny (wgłębny),
systemiczny (układowy)]

Dawka/ha

Toksyczność

Karencja

Substancja czynna

Rodzaj zakłócanego procesu życiowego

Uwagi (zalecany sposób stosowania, przeciwskazania, ED50, LD50, ect.)
Parch jabłoni [Venturia inaequalis (Spilocea pomi)]
             

Pytania i zadania

1.
Z czego głównie wynika patogeneza Venturia spp.?
2.
Jakie stadium mejomorficzne, czy mitomorficzne reprezentuje formę pasożytniczą i saprotroficzną sprawcy parcha jabłoni?
3.
Poznaj cykl rozwojowy Venturia inaequalis?
4.
O czym mówi tabela Millsa?
5.
Jakie są optymalne warunki dla wywołania infekcji przez Venturia inaequalis?
6.
Co znaczy, że epidemie parcha jabłoni mają przebieg jednosezonowy?
7.
Dlaczego ochronę chemiczną drzew przed patogenami z rodzaju Venturia prowadzi się używając przemiennie fungicydów kontaktowych i systemicznych?
8.
Według jakich zasad przeprowadza się opryskiwanie drzew przeciw sprawcom parcha jabłoni i gruszy?